Özel Haber/Vanhaber24
VAN-Erciş Belediyesi’nin imar revizyonu ve 18. madde uygulamasıyla ilgili yaptığı toplantı, ilçede büyüyen endişeleri açığa çıkardı. Van merkezde binlerce yurttaşı mağdur eden aynı düzenlemenin şimdi Erciş’te devreye sokulması, “aynı hatalar burada da mı tekrarlanacak?” sorusunu gündeme taşıdı.
Erciş Belediyesi, belediye toplantı salonunda mimarlar, mühendisler ve ilgili kurum temsilcileriyle bir araya gelerek hazırlanan imar revizyonunu tanıttı. Belediye Eşbaşkanı Baran Bilici; 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlarda yapılacak değişikliklerle birlikte ilçenin muhtelif bölgelerinde İmar Kanunu’nun 18. maddesinin uygulanacağını açıkladı. Belediyenin kendi resmi duyurusunda, 18. maddenin özellikle 13 yıldır çözülemeyen kentsel dönüşüm alanları başta olmak üzere, ilçenin tüm imar sorunlarını çözmek için “büyük önem taşıdığı” ifade edildi. Bilici’nin toplantıda “ilçenin düzenli büyümesi, mülkiyet sorunlarının çözümü ve modern şehirleşmenin sağlanması için 18. madde uygulamasının zorunlu olduğu” yönünde değerlendirmelerde bulunduğu belirtildi.
Toplantıda katılımcı mimar ve mühendislerden teknik görüşler alınırken, belediye açıklamasında imar sürecinin “şeffaf ve planlı şekilde devam edeceği” vurgulandı.
Erciş’te İmar Revizyonu ve 18. Madde Hazırlığı
STK toplantılarında aktarılanlara göre belediye yönetimi, 18. maddeyi “zorunlu bir uygulama” olarak savunarak şöyle bir çerçeve çizdi:
-
Kamulaştırmaya ekonomik güç yetmiyor
-
Yol, park, yeşil alan ve sosyal donatı ihtiyacı başka türlü sağlanamaz
-
“Bu memlekete borcumuz var” ve proje bitirmek zorundayız
Ancak ilçedeki küçük parsel sahipleri, miras payı düşük olan yurttaşlar ve çevre yolu güzergâhında arazisi bulunanlar için tablo o kadar “zorunlu” görünmüyor.
18. Madde: Kâğıt Üzerinde Eşit, Sahada Adaletsiz
İmar Kanunu’nun 18. maddesi, farklı maliklere ait arsaları bir havuzda toplama, yeniden dağıtma ve kamusal alanlar için yüzde 40–45’e varan kesintiler yapabilme yetkisi tanıyor.
Teoride eşit görünen bu kesintiler, pratikte büyük adaletsizliklere yol açıyor:
-
Değeri yüksek yerdeki parsel, düzenleme sonrası arka sokaklara kaydırılabiliyor.
-
150–200 m² gibi küçük arsalar, DOP kesintisiyle ekonomik değerini yitiriyor.
-
Küçük malik, kendi başına inşaat yapma hakkından fiilen mahrum kalıyor.
-
Geniş alanlı bölgelerde müteahhitler ve büyük yatırımcılar avantajlı çıkıyor.
-
Yurttaş ya düşük bedelle satışa zorlanıyor ya da yıllarca dava süreciyle uğraşıyor.
Van Merkezdeki 18. Madde Travması: Bitmeyen Davalar, Bitmeyen Mağduriyet
Van merkezde çevre yolu güzergâhındaki 18. madde uygulamaları, bugün Erciş’in önündeki en somut örnek.
Yıllardır devam eden dava dosyaları, değeri düşen arsalar, tapuya düşen şerhler nedeniyle alım-satım kilitlenen bölgeler ve TMMOB’un “kent suçu” nitelemesi, Erciş halkında ciddi bir alarm etkisi yaratmış durumda.Vanlı mağdurların yıllarca yaptığı protestolar, belediyeden defalarca talep edilen “adil kamulaştırma” çağrıları ve mahkeme kayıtlarına giren çok sayıda hak kaybı örneği, Erciş’teki süreci daha da dışa açık hâle getiriyor.
DEM/ HDP Geleneğinin 18. Madde Eleştirileri: Şimdi Erciş’te Bir Çelişki mi Var?
Geçmiş meclis tutanaklarında ve yıllarca yapılan açıklamalarda DEM/HDP yöneticileri, 18. madde uygulamalarını sert şekilde eleştirmişti.Özellikle 2015’te Van Milletvekili Lezgin Botan’ın çevre yolu için 18. madde ısrarına karşı verdiği soru önergesi, bugün Erciş’te yeniden hatırlanıyor.Botan, o dönem “Diyarbakır’da, Bitlis’te, Şanlıurfa’da kamulaştırma yapılırken Van halkı neden 18. madde ile mağdur ediliyor?” diye sormuştu.Bu nedenle Erciş Belediyesinin bugün aynı maddeyi savunur pozisyonda olması, tabanda ve yerelde ciddi bir çelişki tartışması doğuruyor.
18. Madde Erciş’te Kimlerin İşine Yarayacak?
Sahadaki tüm göstergeler, 18. maddenin Erciş’te de tıpkı Van merkezde olduğu gibi bazı kesimler için fırsat, bazı kesimler için ağır bir kayıp yaratma ihtimali taşıdığını gösteriyor.
Avantajlı çıkması beklenen gruplar:
-
Geniş parsel sahipleri
-
Yatırımcılar ve büyük müteahhitlik şirketleri
-
Yeni çevre yolu ve ana arterlerde proje üretmek isteyen sermaye grupları
Hak kaybı riski taşıyanlar:
-
Küçük parsel sahipleri
-
Kadınlar ve miras payı düşük hissedarlar
-
Tek ev umudunu taşıyan orta ve dar gelirli aileler
-
Tarım arazisi sahipleri
-
Yaşam alanı çevre yolu üzerinde kalan yurttaşlar
Tüm bu tabloya rağmen, Erciş halkının en temel beklentisi ortak:
Sürecin şeffaf yürütülmesi, hak kaybı yaratmayan bir planlama modeli oluşturulması ve Van’da yaşanan mağduriyetlerin tekrar edilmemesi.
18. Madde Nedir?
İmar Kanunu’nun 18. maddesi, belediyelere bir bölgede parsel düzenlemesi yapma, farklı kişilere ait arsaları tek bir havuzda toplama ve yeniden dağıtma yetkisi veren bir imar uygulamasıdır. Bu düzenleme kapsamında, yol, park, yeşil alan ve kamusal ihtiyaçlar için her parselden “Düzenleme Ortaklık Payı (DOP)” adı altında yüzde 40’a kadar kesinti yapılabilir. Kâğıt üzerinde planlamayı kolaylaştıran bu yöntem, uygulamada özellikle küçük mülk sahiplerinin arsa kaybı, değer düşüşü ve uzun süren hukuki mağduriyetler yaşamasına yol açtığı için Türkiye’nin birçok kentinde tartışmalıdır.
Belediye yönetimine yönelttiğimiz sorulara ise eşbaşkanlar Baran Bilici ve Güler Temel cevap vermedi.
