Vanhaber24 — İran son 50 yılın en ağır kuraklığında yağışı artırmak için bulut tohumlama operasyonlarına başladı. Urmiye Gölü çevresinde yapılan ilk uygulama, bölgede iklim krizinin geldiği boyutu gözler önüne serdi.
İran’da son yılların en ciddi kuraklığı yaşanırken, ülke yönetimi çareyi yapay yağış tekniklerinde aradı. İran Meteoroloji Kurumu’nun “Son 50 yılın en kurak sonbaharı” açıklaması ve ülke genelindeki yağışların uzun yıllar ortalamasına göre yüzde 89 düşmesi, hükümeti bulut tohumlama teknolojisini devreye sokmaya yöneltti. İlk operasyon, yıllardır su seviyesi dramatik biçimde düşen ve büyük oranda tuz çölüne dönüşen Urmiye Gölü havzasında gerçekleştirildi.
Urmiye Gölü: Bir ekolojik çöküşün sembolü
Bir dönem Ortadoğu’nun en büyük tuz gölü olan Urmiye, iklim değişikliği, hatalı su yönetimi, baraj projeleri ve kontrolsüz yer altı su kullanımı nedeniyle giderek küçülen bir ekosistem hâline geldi. İran yönetimi uzun süredir gölün restorasyonu için çeşitli projeler yürütse de somut sonuçlar alınamadı. Son bulut tohumlama operasyonunun da bu çabanın bir parçası olduğu belirtiliyor.
Resmî ajans IRNA, ilk uygulamanın Urmiye Gölü çevresinde başarıyla tamamlandığını ve diğer kurak eyaletlerde de operasyonların başlatılacağını bildirdi.
İran yıllardır suçluyordu: “Bulutlarımızı çalıyorlar”
Ortadoğu’da iklim krizi nedeniyle yağışların azalması, ülkeler arasında derin bir gerilim başlığına dönüşmüş durumda. İranlı yetkililer, geçmiş yıllarda İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni “bulut tohumlama yoluyla İran sınırına ulaşmadan yağmur bırakmakla” suçlamıştı.
2018’de Devrim Muhafızları’ndan Tuğgeneral Gholam Reza Jalali, “İsrail ve başka bir ülke İran’da yağmur yağmaması için çalışıyor” ifadelerini kullanmış, o dönemde işaret edilen diğer ülkenin BAE olduğu öne sürülmüştü.
Bu açıklamalar, İran’da su güvenliği konusunun ulusal güvenlik başlığına dönüştüğünü gösteriyor.
Bulut tohumlama nedir?
Bulut tohumlama; uçaklarla bulutlara gümüş iyodür, tuz kristalleri veya çeşitli partiküller püskürtülerek yağmur veya kar oluşumunun tetiklenmesini amaçlayan bir atmosfer mühendisliği yöntemi.
Daha önce Çin, ABD, BAE ve Avustralya gibi ülkeler tarafından uzun yıllardır kullanılan bu yöntem, İran’da son yıllarda yeniden gündeme alındı. İran Meteoroloji Kurumu, artık tüm operasyonları kendi teknolojisiyle gerçekleştirebildiğini duyurdu.
Bilim çevreleri ise bulut tohumlamanın etkisinin sınırlı olduğunu, çözümün esas olarak su yönetimi reformu, tarımsal dönüşüm ve iklim uyum politikalarında olduğunu vurguluyor.
Tahran’da yağış yok: Tahliye senaryoları gündemde
Başkent Tahran’da yağış miktarı son 100 yılın en düşük seviyesine geriledi.
Birçok eyalet ise aylardır tek damla yağmur almıyor.
Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, geçen hafta yaptığı açıklamada, “Kış gelmeden yağışlar başlamazsa Tahran’da tahliye senaryoları gündeme gelebilir” diyerek ülkenin içine girdiği su krizinin vahametini dile getirdi.
Ekolojik açıdan ne anlama geliyor?
Uzmanlara göre bulut tohumlama; kısa vadeli bir nefes alma yöntemi olsa da:
-
Yer altı su rezervlerinin çöküşünü durdurmuyor,
-
Göllerin kurumasını tersine çevirmek için tek başına yeterli değil,
-
Uzun vadeli iklim krizi risklerini azaltmıyor.
Ekologlar, Urmiye Gölü’nün kurtuluşunun; tarımsal sulamada kısıtlama, baraj politikalarının gözden geçirilmesi, su taşkını önleme planları ve bölgesel iklim işbirliğiyle mümkün olabileceğini belirtiyor.
Türkiye için ne ifade ediyor?
Urmiye Gölü Türkiye sınırına yalnızca 200 kilometre uzaklıkta.
Bulut tohumlama çalışmaları komşu ülkede yapılırken, uzmanlar Türkiye’nin Doğu Anadolu havzalarında yağış değişimlerini uydu takip sistemleriyle izlemesi gerektiğini belirtiyor.
Ayrıca kuraklığın bölgesel bir kriz olduğuna dikkat çekilerek Türkiye, İran, Irak ve Suriye’nin su ve iklim politikalarında ortak çalışma yürütmesi gerektiği vurgulanıyor.
